Η αρχή της ζωής: βρεφική ηλικία.

Εγκυμοσύνη ανά εβδομάδα, ένα από τα θέματα που απασχολεί κάθε μέλλουσα μητέρα. Όταν επιβεβαιώνεται η εγκυμοσύνη, μας κατακλύζουν έντονα συναισθήματα και ποικίλες σκέψεις σχετικά με το τι πρόκειται να ζήσουμε. Χαρά, φόβος, συγκίνηση, ανασφάλεια κυριαρχούν, όπως και η αγωνία για την μεγάλη αυτή αλλαγή που έρχεται στη ζωή μας. Και είναι απολύτως φυσιολογικό να έχουμε πάμπολλες απορίες σχετικά με το τι συμβαίνει στο σώμα μας, αλλά κυρίως θέλουμε να γνωρίζουμε πώς μεγαλώνει το μωρό μας και ποιες δυνατότητες κατακτά με την πάροδο του χρόνου. Όταν μιλάμε για την ανάπτυξη του παιδιού, αναφερόμαστε στην ικανότητά του να κάνει όλο και πιο σύνθετα πράγματα καθώς μεγαλώνει.
Από τη γέννηση του και μέχρι την ηλικία των 5 ετών εξελίσσονται τα πιο σημαντικά στάδια ανάπτυξής του, τα οποία θα σηματοδοτήσουν τη μετέπειτα εξέλιξη του σε διάφορους τομείς. Βέβαια, θα πρέπει να τονίσουμε ότι τα αναπτυξιακά στάδια δεν εμφανίζονται σε όλα τα παιδιά με τον ίδιο ρυθμό. Ως σωματική ανάπτυξη του παιδιού αναφέρεται η αύξηση του ύψους, του βάρους και οι άλλες αλλαγές του σώματος, που συμβαίνουν όταν τα παιδιά μεγαλώνουν κατά τη νεογνική, βρεφική, παιδική και εφηβική ηλικία. Ως συναισθηματική ανάπτυξη  είναι μια σταδιακή διαδικασία που ξεκινά από τη βρεφική ηλικία και συνεχίζει μέχρι και την εφηβεία. Οι αλλαγές στα συναισθήματα αντικατοπτρίζουν την ανάπτυξη γνωστικών ικανοτήτων, το επίπεδο φροντίδας και ανταπόκρισης που λαμβάνει το παιδί και εξυπηρετούν κοινωνικές λειτουργίες και λειτουργίες επιβίωσης.

Ηλικία: 0-1 μηνός

Κινητική ανάπτυξη

• Φέρνει τα χέρια σε μέση γραμμή, δηλαδή κοντά στα μάτια και στο στόμα
• Τα χέρια είναι αρχικά τον περισσότερο χρόνο σφιχτές γροθιές
• Γυρίζει το κεφάλι και προς τις δύο πλευρές όταν είναι μπρούμυτα
• Το κεφάλι «πέφτει» πίσω όταν ανασηκώνετε το παιδί, η ικανότητα στήριξης της κεφαλής είναι μέτρια
• Το αντανακλαστικό του ξαφνιάσματος (Μoro). Εκλύεται από έναν ξαφνικό δυνατό θόρυβο ή από απότομες κινήσεις, όπως όταν ξεντύνουμε το βρέφος τεντώνεται, εκτείνει συμμετρικά τα χέρια και τα πόδια, ανησυχεί ή κλαίει, και αμέσως μετά φέρνει γρήγορα τα χέρια και πόδια στη μέση γραμμή
• Αντανακλαστικό και όχι κοινωνικό χαμόγελο

Αισθητηριακή ανάπτυξη (όραση, ακοή, όσφρηση, αφή)

• Εστιάζει σε απόσταση ως και περίπου 30 εκατοστά
• Τα μάτια κινούνται και συχνά μοιάζει να «αλληθωρίζει». Αναγνωρίζει οικείους ήχους και φωνές (η ακοή του είναι πλήρως ανεπτυγμένη ήδη)
• Προτιμά ασπρόμαυρα σχέδια, καθώς η έγχρωμη όραση δεν είναι ακόμα πλήρως ανεπτυγμένη, αλλά περισσότερο από όλα προτιμά τα πρόσωπα
• Προτιμά τις γλυκές μυρωδιές και αναγνωρίζει τη μυρωδιά του μητρικού γάλακτος
• Προτιμά τις απαλές επιφάνειες και τους ήπιους χειρισμούς

Ηλικία: 2-3 μηνών

Κινητικά ορόσημα

• Ανασηκώνει το κεφάλι και το στήθος όταν βρίσκεται μπρούμυτα
• Υποστηρίζει το στήθος με τα χέρια όταν βρίσκεται μπρούμυτα (ανασηκώνεται στους αγκώνες)
• Τεντώνει τα πόδια και κλωτσά όταν βρίσκεται ανάσκελα
• Ανοιγοκλείνει τις παλάμες. Τον περισσότερο χρόνο οι παλάμες είναι ανοικτές
• Φέρνει τα χέρια στο στόμα και σπρώχνει αντικείμενα που κάνουν ήχο
• Πιάνει με όλη την παλάμη, πιάνει παιχνίδια με τα δύο χέρια στη μέση γραμμή

Όραση και ακοή

• Παρατηρεί πρόσωπα και ακολουθεί κινούμενα αντικείμενα 180 μοίρες
• Αναγνωρίζει από απόσταση οικεία αντικείμενα και πρόσωπα
• Σταδιακά χρησιμοποιεί τα μάτια και τα χέρια σε οπτικοκινητικό συγχρονισμό
• Χαμογελά στον ήχο της φωνής σας
• Στρέφει το κεφάλι προς τους ήχους και αρχίζει να μιμείται ήχους

Κοινωνικά και συναισθηματικά ορόσημα

• Αναπτύσσει κοινωνικό χαμόγελο
• Ευχαριστιέται το παιχνίδι με άλλους ανθρώπους και διαμαρτύρεται όταν το παιχνίδι τελειώνει
• Εκφράζεται περισσότερο με το πρόσωπο
• Μιμείται κάποιες κινήσεις και εκφράσεις του προσώπου

Ηλικία: 4-7 μηνών

Κινητικά ορόσημα

• Ρολάρει και προς τις δύο κατευθύνσεις (από μπρούμυτα ανάσκελα και αντίστροφα)
• Κάθεται, δηλαδή έρχεται στην εδραία θέση, αρχικά με υποστήριξη και ύστερα χωρίς
• Στηρίζει μέρος του βάρους του στα πόδια
• Προσεγγίζει αντικείμενα με το ένα χέρι
• Μεταφέρει αντικείμενα από το ένα χέρι στο άλλο
• Κρατά αντικείμενα με ολόκληρο το χέρι

Οπτικά ορόσημα

• Ολοκληρώνεται η έγχρωμη όραση
• Ωριμάζει η όραση απόστασης
• Μπορεί να παρακολουθεί κινούμενα αντικείμεναΛεκτικά ορόσημα
• Γυρίζει στο άκουσμα του ονόματός του
• Ανταποκρίνεται στο «όχι»
• Αναγνωρίζει συναισθήματα από τον τόνο της φωνής
• Ανταποκρίνεται στους ήχους κάνοντας ήχους
• Χρησιμοποιεί τη φωνή του για να εκφράσει χαρά ή δυσαρέσκεια
• «Μπαμπαλίζει» με σύμφωνα

Γνωσιακά ορόσημα

• Βρίσκει αντικείμενα μερικώς καλυμμένα
• Εξερευνά τα χέρια και το στόμα του
• Προσπαθεί να πιάσει αντικείμενα που δεν φτάνει.
• Ψάχνει να βρει αντικείμενα που έχουν φύγει από το οπτικό του πεδίο

Κοινωνικά ορόσημα

• Ευχαριστιέται το παιχνίδι
• Ενδιαφέρεται για τον καθρέφτη
• Είναι συχνά χαρούμενο

Ηλικία: 8-12 μηνών

Κινητικά ορόσημα

• Έρχεται και παραμένει σε καθιστή θέση χωρίς βοήθεια
• Μπουσουλάει πάνω στην κοιλιά του, έρπει
• Στέκεται όρθιο κρατώντας έπιπλα
• Περπατάει κρατώντας έπιπλα κατά μήκος
• Στέκεται στιγμιαία χωρίς να κρατιέται από πουθενά
• Μπορεί να κάνει και λίγα βήματα χωρίς βοήθεια

Ορόσημα λεπτής κινητικότητας

• Πιάνει αντικείμενα με τον δείκτη και τον αντίχειρα
• Χτυπάει δυο κύβους μεταξύ τους
• Βάζει και βγάζει αντικείμενα μέσα σε δοχείο
• Αφήνει τα αντικείμενα που έπιασε με ευκολία

Γλωσσικά ορόσημα

• Προσέχει πολύ τον λόγο των μεγάλων
• Απαντά στο «όχι» και άλλες απλές εντολές
• Κάνει απλές χειρονομίες κουνώντας το κεφάλι δείχνοντας «όχι», λέει «μπαμπά» και «μαμά» στο σωστό πρόσωπο
• Χρησιμοποιεί σημεία έκπληξης
• Προσπαθεί να μιμηθεί λέξεις

Γνωσιακά ορόσημα

• Εξερευνά τα αντικείμενα με πολλούς διαφορετικούς τρόπους
• Βρίσκει εύκολα κρυμμένα αντικείμενα
• Κοιτάζει τη σωστή εικόνα όταν την ονομάζετε
• Μιμείται χειρονομίες
• Χρησιμοποιεί αντικείμενα με τον σωστό τρόπο

Όσο η κάθε νέα ζωή προσπαθεί να αντιληφθεί και να κατανοήσει τον κόσμο γύρω της και εν καιρώ να εκφραστεί, άλλο τόσο οι νέοι γονείς προσπαθούν να αντιληφθούν τι κρύβεται πίσω από κάθε γκριμάτσα αυτού του παράξενου, υπέροχου πλάσματος που είναι το μωρό τους. Κάποιοι γονείς ανησυχούν ιδιαίτερα για την ανάπτυξη των παιδιών τους. Κάτι που ίσως τους καθησυχάσει, είναι η γνώση πως αν και κάποια παιδιά αναπτύσσονται γρήγορα ή καθυστερούν να αναπτυχθούν, παραμένουν υγιή και φυσιολογικά. Πολλές από τις αλλαγές της αύξησης δεν είναι πάντα εύκολα κατανοητές και εντοπίσιμες από τους γονείς, οι οποίοι ευκολότερα ή δυσκολότερα ζητούν τη γνώμη του παιδίατρου. Εάν έχετε ανησυχίες μπορείτε να απευθυνθείτε στον παιδίατρό σας. Ο παιδίατρος μπορεί να εξετάσει το παιδί σας, να ερευνήσει το οικογενειακό ιστορικό και αν χρειαστεί να προτείνει κάποιες εξετάσεις ώστε να ελέγξει την πιθανότητα ύπαρξης παραγόντων που επηρεάζουν την ανάπτυξή του. Τελικά, ο παιδίατρος είναι εκείνος που μπορεί να ελέγχει πιο συχνά την ανάπτυξη του παιδιού ή να το παραπέμψει σε έναν παιδοενδοκρινολόγο εάν αυτό κρίνεται απαραίτητο.